Na alle acties mag er wat rustiger aan worden gedaan, de natuur in onze tuin hoeft geen zorg meer, dus ook voor de tuinbezitter wat RUST.

Geniet nog wel van de herfstkleuren, de laatste bramen en de fazantenbesvruchten (Leycesteria) en alles wat in de tuin gebeurt: vogels zie ik volop zoeken en 'rommelen' in de tuin, het waterbad blijft ook bezocht worden.

De Helleborus  laat zich zien.

 

Crocus, sneeuwklokjes, de eerste narcissen, anemone, sterhyacint (scilla),Leucojum vernum (lenteklokje) bijvoorbeeld.

Ook prachtig deze maand: Jasminum nudiflorum (winterjasmijn- klimmer),Hepatica nobilis (leverbloempje), Iris reticulata, Pieris, Prunus subhirtella (roze sierkers /boom), Corylopsis pauciflora (schijnhazelaar),Chaenomeles soorten (dwergkwee):

De eerste tuinkriebels komen, zin om weer te beginnen....

De vijver mag schoongemaakt worden en als het weer al warmer word, komen de evt. vissen weer tevoorschijn. Er kan gezaaid worden binnen en in de koude bak. Potplanten opnieuw verpotten. Als het vorstgevaar is geweken kan blader-winterdek weggehaald worden. Rozen terugsnoeien en eerste mest geven. Klimrozen opnieuw goed aanbinden. Mocht er van alles opkomen ook voorzichtig beginnen met wieden. Gazon: onkruid uit het gras steken, beluchten met grasvork en afstrooien met zand (evt. gemengd met compost). 

De zaden voor de kruiden - groentetuin/ hoek al besteld?

Het kriebelige gevoel en de geur van voorjaar en alles wat begint uit te botten/ lopen, ik word er oprecht vrolijk van. Genieten toch?!

Een voorbeeld hiervan is Salvia superba, Lychnis, de oude rozensoorten en het zonnekruid = helenium. Helenium bloeit in augustus maar door consequent de uitgebloeide bloemen weg te knippen verleng je de bloei tot oktober. Soms is dit 'opschonen' eenvoudig: de uitgebloeide bloemen verwijderen. 

Er zijn ook planten waar minder voorzichtig te werk kan worden gegaan: Astrantia, tuingeranium, vrouwenmantel en centaurea montana= kunnen tot aan de grond worden afgeknipt en kunnen dan bloeien na drie weken (of sommigen nog iets later) voor een tweede keer. Vooral bij deze manier van herkansing (?!) is het niet alleen de bloei die een mooi aanzien geeft: het blad is ook frisser en (langer) groen dan als je de eerste groei laat staan.

Overigens: bij planten waar geen tweede bloei valt verwachten kun je beter de uitgebloeide bloemen laten zitten: vooral de zaadhoofden zorgen voor een mooier beeld in de border en  voer voor de vogels of als overwinteringsplaats voor de insecten.

win-win situatie?!

De bekende Jac.P. Thijsse (inderdaad die de 'verkade-albums' maakte) schreef begin van de vorige eeuw dat hij aan ieder die een heester wilde planten: aanraad om een vlinderstruik te planten.

De Nederlandse collectie van deze heesters bevinden zich in Bennekom, bij Kwekerij Dependens, deze collectie telt meer dan 70 -zeventig!- verschillende buddleja's. De vlinderstruik komt van origine uit China en kent 100 soorten waarvan dus zo'n 70 soorten in Nederland te zien zijn.

De vlinderstruik bloeit van juli tot oktober -er zijn vroege en late soorten- en is in vele kleuren verkrijgbaar. Van wit, rose, rood tot dieppaars en purperrood. Een zonnige standplaats is wel gewenst maar verder kunnen ze op veel grondsoorten gedijen. De meeste hebben en forse groei maar ook kleinere soorten zijn inmiddels gekweekt. Zo kunnen ze ook als potplant gebruikt worden voor op balkon of terras. De heester kan gestekt worden maar zich ook uitzaaien. Ze groeien van nature ook op rotsen en kalkrijke grond, waardoor ze op vervallen muren in steden en op spoorwegemplacementen tot een plaag kunnen uitgroeien. Maar ach wel een mooie plaag....

Elk jaar moeten ze flinke worden teruggesnoeid, in maart is dit de beste tijd. Dit om evt. bevroren takken weg te knippen maar ook om de hoogte 'intact', niet te hoog dus, te houden. Elk jaar lopen ze fors uit en bloeien op de takuiteinden, als ze niet gesnoeid zouden zijn is de bloei hoger en daardoor minder zichtbaar. De bloeiwijze -pluimvormige bloemen- zijn ook de vlinderlokkers en daaraan dankt de struik zijn naam. Alle buddleja's zijn vlinderlokkers en worden ook bij vlindertellingen gebruikt, al 'scoort' de een beter als de ander. Vooral lila roze soorten lokken veel vlinders. Goede soorten voor de vlinders: 'Pink Delight', 'Autumn Beauty, 'Border Beauty', 'Potter's Purple'. Er zit ook variatie in bladkleuren, veel soorten hebben groen blad maar inmiddels zijn er ook de nodige soorten met grijs blad, bijv. 'Nanho Blue', 'White Spread' hebben grijsgroen blad, onderzijde wit behaard.

Bij mijn vader stond een (oude) witte vlinderstruik die ineens een lila tak gaf in de struik, dit blijft terug komen. Wonderlijk fenomeen, in dank aanvaard zeggen we dan! Maar vooral: de aantallen en soorten vlinders die op deze struik afkomen maakt het tot een topper en genot om naar te kijken!

De bloemen verschijnen juli en bloeien tot september, zijn goede snijbloemen maar kunnen ook drogen aan de plant, geven zo in de winter een mooi beeld. Het is ook mogelijk om de bloemen te plukken en te drogen en dan in bloemstukken of bossen te gebruiken. Ze zijn in soorten van .30 tot .100 hoog. Het is een plant die veel in heidetuinen werd toegepast maar in een grassen border misstaat hij ook niet in mijn opinie.  Zeewind word ook verdragen door deze distels.

Echinops ritro is de meest geplante kogeldistel.  De mooiste als bladplant is de echinops banaticus, grijsbladig en grijze bloemen, al hebben ze namen als 'Taplow Blue' maar dat is wishful thinking(?). De grootste kogeldistel is Echinops sphaerocephalus, op goede -voedzame- grond bijna 2 meter hoog. Ze worden vermeerderd door wortelstek.

Overigens is de kruisdistel - Eryngium-, (E.alpinum, E.giganteum) ook in de droogbloemen en snijbloementeelt bekend, de grootte is afhankelijk van de soort, ook toepasbaar in de tuin, maar: ze houden van een droge plek en zon! En: de bloemen zijn niet kogelrond maar ovaal/ cilindrisch van vorm en ze hebben blauwe omwindselbladeren wat een andere uitstraling en sierwaarde aan de plant geeft. Het bladroset van de E. agavifolium oogt als een 'vetplant'/ agave, en vormt zo een eigen sierwaarde, de witgroene bloemen komen daaruit met gladde stelen en worden tot 1.5 m. hoog. Er komen van nature nog aan de kust, in de duinen, nog distels voor: E. maritimum, deze zijn op alle onderdelen blauwgekleurd, maar deze is wel beschermd.

De kaardenbol (of weverskaarde, kaardedistel)-Dipsacus sativus- is een tweejarige distel van 'standing' (hoogte tot 2 meter) heeft ook ovale hoofdjes (de kaarde) waaruit de lila bloemen eerst in het midden gaan groeien en van daaruit tegelijk naar boven en naar beneden. Puttertjes zijn dol op de zaden van de kaardenbol. Als je een kaardenbol in de tuin hebt raak je ze niet snel kwijt: ze zaaien zich namelijk gemakkelijk uit -> zijn echter goed herkenbaar dus bijtijds ingrijpen! Het is een prima plant voor bijen en hommels. Nog een leuk detail bij deze distel: de bladeren zijn rond de steel vergroeid en daar blijft na een regenbui water in staan waar dus vogels en insecten de 'voorraad' wel weten te vinden! 

Zelf heb ik dus de kaardenbol/ dipsacus eens gezaaid (en ze komen nu elk jaar terug) met het idee om ze voor boeketten te gebruiken en ze te drogen (evt. zilver te spuiten) voor kerststukjes. Maar eerlijk-is-eerlijk, ik vind ze nog steeds mooi maar ook te stekelig, niet gemakkelijk te verwerken zonder dat dit 'sporen' nalaat op vingers en handen ...... Dus voor de vogels zullen we maar denken.

en de insecten....

Een soort uitdaging en een principe is het voor mij: 

Zoeken naar planten die meerdere malen per seizoen/ jaar mooi zijn. Bijvoorbeeld tijdens de bloei en daarna nogmaals in oude bloeiwijze, zaad/vrucht of herfstkleur.

Dit geld niet alleen voor vaste planten maar ook voor klimplanten , bomen, struiken, bolgewassen en eenjarigen.

                              PHLOMIS in 'wintertooi'.

Zo is vooral voor bomen een zorgvuldige keuze gewenst: de Malus 'Red Sentinel' (bijvoorbeeld) beantwoord -voor mij- aan de eisen: bloesem in het voorjaar, een niet te grote boom in de tuin in de zomer (geen massieve kroon) en naast de herfstkleur dus de sierappeltjes die aan de boom blijven tot de eerste nachtvorst-> dan lusten de vogels ze wel, óók een extra sierwaarde en genot om naar te kijken?!

Grassen als de Pennisetum (pijpestrootje), Cortederia (pampasgras) of Miscanthus (chinees riet) blijven lang mooi door de pluimvormige bloei die aan de plant blijft. Alstroemeria (incalelie) die na bloei zaaddozen aan de steel geeft die lang fier rechtop staan.

Christoffelkruid is ook zo'n voorbeeld: Actaea, vaste plant die in juni bloeit met witte pluimen en daarna verschijnen de opvallende rode, zwarte of witte bessen. Actaea is een schaduwplant dus in schaduw zie je wit beter is dus de Actaea met witte bessen een goede keuze.(= Actaea pachypoda). Voor het winterbeeld geeft menig plant of struik ook nog in het najaar een extra'tje met hun herfstkleuren: zoals Geranium, Hypericum en de foto hieronder waar de Euonymus er duidelijk uitspringt met de rode kleur, weer een ander beeld van dezelfde struik, leuk toch?!!

Veel planten en struiken hebben 'stevige' bloeiwijzen die aan de plant blijven en zo voor wintersilhouet zorgen, ook de moeite van het aanzien waard. Denk hierbij aan grassen, Buddleja/ vlinderstruik, Hydrangea/ hortensia, Sedum/ vetkruid, rozen met hun bottels, Hedera/ klimopstruik, bloeiwijze van de Rodgersia /schout bij nacht, Eupatorium /koninginnekruid,om er een paar te noemen. Dit maakt dat er ook in de winter nog van alles te zien is in de tuin!

 

Naast de 'multi' sierwaarde is voor mij bij een beplantingsplan van belang dat er het hele jaar door iets 'te beleven' valt.

Dus zo mogelijk altijd een plant/struik of bol in bloei wat kleur in de tuin brengt, een uitdaging die altijd in overleg met de tuin-bezitter plaats vind. Dat is soms een discussie: want als een bepaalde plant of struik(kleur/soort of hoogte) niet mooi word gevonden, kan ik op zoek gaan naar een vervanger. MÁÁR : die moet wél op dezelfde tijd sierwaarde geven anders klopt 'de kalender' niet meer, dus dat is soms zoeken en overleggen, we komen er tot nu toe altijd uit! SUPER! Heerlijk vind ik het als de mensen zelf meedenken over hun eigen tuin. Want vooral dat laatste is de kern, ik werk en denk HUN tuin uit, zíj moeten ervoor gaan zorgen en vooral: GENIETEN!!